Ақылы жоқтар азады,
Ойы озбырлар тозады.

Ілмектер: ақыл, ой, озбыр, тозу

---

---

Ақымақтың ақылы түстен кейін кіреді.

Ілмектер: ақымақ, ақыл, түс

---

---

Алпыстан асқан атаңнан ақыл сұрама.

Ілмектер: Алпыс, ақыл, ата

---

---

Асыққан — ақылдының ісі емес,
Жүгіргеннің ішегі көгермейді.

Ілмектер: асығу, жүгіру, ақыл

---

---

Ашу алда, ақыл артта.

Ілмектер: ашу, ақыл, арты, алды

---

---

Ашу — кәпір, ақыл — дос,
Ақылыңа ақыл қос.

Ілмектер: ашу, кәпір, ақыл, дос

---

---

Ашулыда ақыл болмас,
Ақыл көп болса, ашу нетер.

Ілмектер: ашу, ақыл, көп

---

---

Әйелдің ақылы қысқа, шашы ұзын.

Ілмектер: әйел, ақыл, шаш, қысқа, ұзын

---

---

Әлем билеу үшін зерде тірек қой,
Ел билеуге керек ақыл, жүрек, ой.

Ілмектер: әлем, ақыл, билік, жүрек, ел

---

---

Әрбір адам ақылды бола бермейді,
Жат пен жақын бірдей бола бермейді.

Ілмектер: ақыл, жат, жақын

---

---

Әркімнің өз ақылы кемел көрінеді.

Ілмектер: ақыл, кемел

---

---

Балаңа байқап сөйлесең, ақылыңа көнер,
Байқамай көп сөйлеген, жұрт ішінде өлер.

Ілмектер: бала, тәрбие, ақыл, жұрт

---

---

Бармақтай бақыт қара суды теріс айналдырған ақылдан артық.

Ілмектер: бақыт, су, қара, ақыл, артық

---

---

Бидің айтқан сөзінің бәрі кеңес,
Кісі ақылы кісіге ақыл емес.
Түнде ұры халықтың малын жесе,
Ертең жиын-тойға тіпті кірмес.

Ілмектер: кеңес, сөз, ақыл, ұры, халық, той, ертең, би

---

---

Бойдақтың ақылы — екі көз.

Ілмектер: бойдақ, ақыл, екі, көз

---

---

Бұрын қонғаннан қоныс сұра,
Бұрын туғаннан ақыл сұра.

Ілмектер: ақыл, қоныс, туған

---

---

Бұрынғы ханның билігі жүрмес,
Кейінгі ханның ақылы жүрмес.

Ілмектер: билік, ақыл, хан

---

---

Егер сiз осынша ақылды болсаңыз, онда неге бай емессiз....

Ілмектер: ақыл, байлық, бай, америка мәтелі

---

---

Ақыл азбайды,
Білім тозбайды.

Ілмектер: ақыл, білім

---

---

Аз жақсылық —
Ақылды тең етеді.
Көп жақсылық —
Ақылды кең етеді.

Ілмектер: жақсылық, ақыл

---

---